Zakład Karny Nr 1 we Wrocławiu to instytucja penitencjarna, która obejmuje obszar typu zamkniętego i półotwartego, służący do odbywania kary przez mężczyzn skazanych po raz pierwszy oraz obszar typu zamkniętego dla młodocianych. Oprócz tego, placówka jest wyposażona w areszt zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet. W skład zakładu wchodzi również Oddział Zewnętrzny w Oleśnicy, w którym znajdują się oddziały terapeutyczne, przeznaczone dla sprawców przestępstw seksualnych. Całkowita pojemność tego zakładu karnego wynosi 1549 miejsc, zapewniając miejsce więźniom różnych kategorii i potrzeb.
Zakład karny nr 1 we Wrocławiu – opis jednostki
W zakładzie karnym działa Centrum Kształcenia Ustawicznego, które oferuje skazanym różnorodne możliwości nauki. W ramach tego centrum prowadzone są trzy rodzaje szkół: liceum ogólnokształcące dla dorosłych, szkoła policealna dla dorosłych o kierunku technik – informatyk oraz kwalifikacyjne kursy zawodowe z zakresu elektryka oraz montera zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie.
Jednostka więzienna skupia się również na działaniach terapeutycznych. Istnieje oddział terapeutyczny, w którym skazani mężczyźni uzależnieni od alkoholu (zarówno młodociani, jak i dorośli, odbywający karę po raz pierwszy) mają możliwość podjęcia terapii. Ten oddział typu zamkniętego, takim osobom oferuje 28 miejsc. Dodatkowo, dla skazanych uzależnionych od środków odurzających i psychotropowych działa oddział z 25 celami mieszkalnymi, gdzie może przebywać jednocześnie 50 osadzonych.
Zakład Karny Nr 1 we Wrocławiu zaangażował się w ważny projekt systemowy, mający na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych osadzonych oraz przygotowanie ich do powrotu na rynek pracy po odbyciu kary pozbawienia wolności. Ten projekt, o nazwie „Cykl szkoleniowo-aktywizacyjny”, został zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, którego finansowanie pochodziło z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Zakład Karny Nr 1 odgrywał kluczową rolę jako lider w okręgu wrocławskim pod względem osiągniętych rezultatów w realizacji tego projektu. Administracja jednostki aktywnie pozyskiwała i efektywnie wykorzystywała środki finansowe w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Aktualnie, zakład jest również beneficjentem Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój, kontynuując swoje działania na rzecz wsparcia i edukacji osadzonych.
Historia zakładu karnego nr 1 we Wrocławiu
Zakład karny przy ulicy Kleczkowskiej we Wrocławiu, został zaprojektowany przez niemieckich architektów Maxa Lebena i Heinricha Butza, a ostatecznie powstał w 1895 roku po sześcioletniej budowie. Pierwotnie składał się z dwóch budynków, z których większy, w kształcie krzyża, służył jako więzienie dla mężczyzn, a mniejszy, trójskrzydłowy, przeznaczony był dla kobiet. W czasie I wojny światowej dodano trzeci budynek (aktualnie pawilon kobiecy), który pełnił funkcję lazaretu.
Przez pewien czas jednostka funkcjonowała jako placówka śledcza oraz więzienie dla młodocianych, jednak po przejęciu władzy w Niemczech przez partię narodowo-socjalistyczną, jej charakter został zmieniony na zakład karny. Od 1936 roku, zgodnie z dyrektywami z Berlina, w zakładzie rozpoczęto wykonywanie wyroków śmierci przez zgilotynowanie. W tym celu używano dwóch gilotyn – jedną elektryczną i drugą ręczną.
Więzienie na kleczkowskiej po II wojnie światowej
Najbardziej tragicznym okresem w historii tego zakładu karnego były czasy II wojny światowej oraz okres bezpośrednio po jej zakończeniu, kiedy to miały miejsce stalinowskie represje. W okresie od 1939 do 1945 roku na terenie tej placówki traciło życie wielu członków ruchu oporu, partyzantów i działaczy organizacji antyhitlerowskich pochodzących z różnych zakątków Europy. Ofiary tej straszliwej tragedii pochodziły przede wszystkim z Czech, Słowacji i Polski, jednak wśród tych straconych znaleźli się także Niemcy, Rosjanie, Austriacy, Włosi, Hiszpanie i Jugosłowianie. Dla wielu z tych osób więzienie przy ulicy Kleczkowskiej stało się ostatnim miejscem przed przewiezieniem ich w tragiczny sposób do obozów koncentracyjnych.
Po przejęciu miasta przez Sowietów w 1945 roku, zakład ponownie stał się miejscem egzekucji. Przeciwnicy polityczni stalinowskich rządów, działacze polskich organizacji niepodległościowych oraz partyzanci byli rozstrzeliwani na jednym z dziedzińców jednostki, a następnie pogrzebani na pobliskim cmentarzu. W późniejszych latach, w latach 70-tych, do kompleksu dobudowano kolejny budynek, który obecnie pełni funkcję administracyjną dla jednostki oraz jest siedzibą OISW.
W 1981 roku zakład karny ponownie stał się areną ważnych i dramatycznych wydarzeń historycznych. Po wprowadzeniu stanu wojennego w kraju, za murami placówki przy ulicy Kleczkowskiej znaleźli się internowani działacze „Solidarności” oraz polityczni przeciwnicy ówczesnej władzy.
W 1997 roku jednostka, podobnie jak wiele innych miejsc we Wrocławiu, zmagała się z tragicznymi skutkami powodzi. Ogromne ilości wody, które wdarły się przez bramy więzienia osiągnęły poziom dwóch metrów, powodując zniszczenia w celach i pomieszczeniach na parterze budynków kompleksu.
Aktualnie, zaangażowana i fachowo przygotowana kadra podejmuje wysiłki mające na celu rozwój i poszerzenie współpracy z otaczającym „światem zewnętrznym”. Tworzone są odpowiednie warunki, aby skutecznie wpływać na poprawę i resocjalizację więźniów, a w duchu tych działań administracja zakładu współpracuje z jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami pożytku publicznego, fundacjami, hospicjami oraz różnymi stowarzyszeniami.